Winiarstwo portugalskie – postpandemiczne refleksje

 Od 19 kwietnia bary i restauracje w Portugalii mogą już zapraszać gości do środka, choć z pewnymi ograniczeniami. Niedawno zniesiono stan wyjątkowy. Kraj stopniowo wraca do normalności. Wydaje się, że winiarze portugalscy odetchnęli z ulgą. Branża winiarska dała radę.

Ostatnie półtora roku było chyba najtrudniejszym okresem w naszym życiu. Wielu z nas straciło bliskich, ciężko zachorowało lub pozamykało ukochane biznesy, wciąż borykając się z różnymi problemami. Na szczęście od niedawna towarzyszy mi poczucie, że kończy się jakaś koszmarna podróż i że będzie niemal tak jak kiedyś, przynajmniej w kontekście wina i blogowania.

Gdy w lutym 2020 roku podczas „Simplesmente Vinho” degustowałem w ludzkim ścisku portugalskie etykiety, nikt z obecnych tam winiarzy nie przewidywał nadchodzącego pandemicznego tsunami, mimo że niepokojące sygnały zaczęły już dochodzić z odległej Azji.  I ja byłem zaskoczony, zobaczywszy w drodze powrotnej pierwszy automat do dezynfekcji na lotnisku w Monachium. Z ciekawości odkaziłem dłonie. Nie wiedziałem wtedy, że do dziś będę odprawiać ten sam higieniczny rytuał. W następnych tygodniach wszystko stało się jasne, a raczej przerażające… Przed pandemią schroniliśmy się na działce w Kopkach, gdzie pozostaliśmy niemal do końca czerwca.

Agata Malczyk-Wołkowska

Początkowo usiłowałem rzetelnie śledzić, jak radzą sobie portugalscy winiarze w tej bezprecedensowej sytuacji. Niestety problemy natury technicznej sprawiły, że musiałem tę czynność odwiesić na kołku. Nie dość, że nie dochodziły do mnie magazyny winiarskie, to ze względu na słaby sygnał Internetu telefon i laptop cały czas się zawieszał. Na długo chyba mi pozostanie mi w pamięci, zastygły na ekranie smutny i zdezorientowany wyraz twarzy znajomych portugalskich sommelierów. Straciwszy z dnia na dzień pracę w znanych restauracjach część z nich zaszyła się w cyberprzestrzeni prowadząc fejsbukowe lajfy.

W międzyczasie zachorowałem, ale to nie był na szczęście Covid-19. Koniec końcem brałem przez ponad miesiąc antybiotyki. Nikomu nie życzę takiej terapii. O winie musiałem zapomnieć, choć raz czy dwa spróbowałem 0%...

Mimo tych wszystkich przeciwieństw udało mi się napisać kilka artykułów, a nawet nakręcić filmik. Jednak bez inspiracji w postaci trójwymiarowego kontaktu z winiarzami i krzewami winorośli nie miałem ciekawych historii, którymi mógłbym się z Wami podzielić. Na marginesie dodam, że będąc już w Warszawie nie przekonałem się do zoomowych spotkań przy winie, mimo że w międzyczasie ukończyłem kurs online w zakresie porto. Wino i ekranoza nie idą jakoś dla mnie w parze.

2020/2021 rok w PT

Szczęśliwie wraz z dotarciem do mnie zaległych miesięczników winiarskich przebudziłem się z pandemicznego letargu. Przeczytałem wszystko niemal od deski do deski, choć ponowne zderzenie się z pandemią, w szczególności w jej początkowej fazie, kosztowało mnie sporo wysiłku emocjonalnego.  

Z lektury artykułów i relacji wyłonił mi się złożony obraz winiarstwa portugalskiego w dobie zmagań z koronawirusem. Pierwsze trzy miesiące 2020 roku przyniosły bezprecedensowe wyniki, jeśli chodzi o turystykę, gastronomię, a także eksport i dystrybucję win. To nie był przypadek, a ciąg dalszy pewnej tendencji zapoczątkowanej kilka lat temu. Dzięki przemyślanym inwestycjom w turystykę oraz splotu wydarzeń świat oszalał na punkcie Portugalii. Źródłem spektakularnego sukcesu były nie tylko piękne krajobrazy, architektura, ale także bogata gastronomia i nieodkryty jeszcze świat win. Niewielki, zaledwie 10 milionowy kraj zwrócony do Atlantyku, fetował przyznawane mu co roku turystyczne Oskary (World Travel Awards). Pomogę Wam to unaocznić przytaczając interesujące dane. Do końca 2019 roku małą Portugalię odwiedziło 27 milionów turystów, podczas gdy portugalskojęzyczną Brazylię, kraj rozmiarów kontynentu, ledwie 6,6 miliona, a Polskę – 21,2 milionów.

Niestety pandemiczny meteoryt również spadł na rozpędzoną gospodarczo i turystycznie Portugalię. Dla gastronomi i branży turystycznej był niemal tak wyniszczający, jak dla dinozaurów. W 2020 roku pobyt na usługi turystyczne spadł o 50,4%, co oznacza stratę w wysokości 16,5 mld euro.

Wydawałoby się, że to samo czeka branżę winiarską. Na szczecie ta wykazała się niezłą odpornością. Niespodziewany kryzys zamieniła w wyzwanie. Idąc za Galileuszem Ziemia przecież wciąż się kręciła. Niemal od samego początku pandemii media społecznościowe oraz narzędzia cyfrowe zdobyły bezprecedensową hegemonię, którą potrafiły wykorzystać sklepy winiarskie, dystrybutorzy oraz producenci win, biorąc pod uwagę istniejące wtedy ograniczenia.

Mimo trwającej pandemii zbiory winogron w 2020 roku, przeprowadzone w wyjątkowo trudnych warunkach okazały się mniejsze o zaledwie 3% w porównaniu z poprzednim rokiem. Co niemniej ważne, jakość winogron w ocenie branży winiarskiej okazała się bardzo dobra.

Gwałtowny spadek sprzedaży win na rynku wewnętrznym spowodowany załamaniem turystyki został zrównoważony eksportem, który mimo rozlewającego się kryzysu zachował tendencję wzrostową. Według danych portugalskiego Narodowego Instytutu Statystycznego (INE) w ubiegłym roku wzrost w ujęciu ilościowym wyniósł 5,3%, a wartościowym 3,2%. z wynikiem 846 mln euro, czyli o 26 mln więcej niż w poprzednim roku. Główną rolę w tym sukcesie odegrało pięć krajów, gdzie wina portugalskie cieszą się największym powodzeniem: Brazylia, Francja, USA, Wielkiej Brytania i Kanada, które tym samym znajdują się w pierwszej piątce najważniejszych rynków.

W przypadku największego kraju Ameryki Południowej wzrost wyniósł 26,5% pod względem ilościowym i 23,5% wartościowym. Ogromnym powodzeniem okazała się przeprowadzona w ubiegłym roku degustacja online win portugalskich dla brazylijskich winopijców.  Pomysłodawczynią była znana dziennikarka brazylijska mieszkająca w Lizbonie Simone Duarte.

Out of Paper / Público 

W Kanadzie natomiast odnotowano największy wzrost średniej ceny win portugalskich wynoszący 3,64 euro/l. Nie wiem jaki ostatecznie wpływ na wynik eksportu win Made in Portugal miały kraje europejskie, w tym Polska, ale jeszcze do września 2020 roku odnotowano spadek o 13,5% w stosunku do 2019 roku.

Niestety w kontekście eksportu pojawił się też niebezpieczny trend, a mianowicie sprzedaż wina luzem oraz w baginboxach. Ta była większa niż 2000 roku (wzrost z 4,4% do 6,6), a sprzedaż zagranicę win zabutelkowanych spadła w z 95,1% do 92,2%

Załamanie na rynku krajowym.

Według danych opublikowanych przez Insituto da Vinha e do Vinho, obejmujących pierwsze trzy kwartały 2020 roku sprzedaż win spadła o 24,2% (189 milinów euro) w porównaniu z poprzednim rokiem, a cena za litr o 14,9% - do 3,20 euro. W sumie łączna wartość sprzedaży wina w omawianym okresie wyniosła 592 mln euro. W wyliczeniach uwzględniono restauracje, gdzie sprzedaż tego trunku z powodu pandemii zleciała aż o 46,8%. Natomiast niewielki wzrost odnotowano w sklepach wielkopowierzchniowych – 6,5%. Na marginesie dodam, że gdy pod koniec października odwiedziłem Portugalię półki z winami w supermarketach, na przykład sieci Continente, uginały się pod ciężarem win. Precedensem było to, że wiele klasycznych etykiet pojawiło się tam po raz pierwszy i to w promocji.

Wino porto w czasie zarazy

O porto Vintage 2018 ogłoszonym na początku pandemii napisałem tu i tu . Co ciekawe, w ubiegłym miesiącu cześć producentów zadeklarowała rocznikowe porto 2019, w tym takie domy winiarskie jak Quinta do Noval, Niepoort, Sogevinus, Sogrape, The Flatgate Partenrship, Symington Family Estates. Te dwa ostatnie – angielskie – zadeklarowały jedynie porto rocznikowe z pojedynczej winnicy (Single Quinta / Vintange de Quinta), co oznacza, że nie mamy do czynienia z deklaracją klasyczną. Na pewno do tematu Vintage 2019 powrócę w kolejnych wpisach.

Tyle dobrych wieści. Pandemia mocno jednak dała się we znaki producentom porto. Spadek sprzedaży miał bezpośrednio wpływ na wysokość tak zwanego benifício, czyli maksymalnej ilości moszczu przerabianego po wzmocnieniu na porto. W lipcu ubiegłego roku Międzybranżowa Rada Instituto dos Vinhos do Douro e Porto (IVDP) zezwoliła wyprodukować zaledwie 92 tys. 550 litrowych beczek (pipas) tego wina. Państwo portugalskie wsparło producentów kwotą 5 mln euro ustanawiając tak zwaną rezerwę jakościową w postaci produkcji dodatkowych 10 tys. beczek. Dla porównania dodam, że w 2019 roku beneficio wyniósł 108 tys. pipas.  

Najlepsi z najlepszych w 2020 roku

W lutym i w marcu dwa najważniejsze miesięczniki winiarskie Revista de Vinhos i Vinhos Grandes Escolhas przyznają nagrody i tytuły honorowe dla branży winiarskiej i gastronomicznej za wybitne osiągniecia. Ze względu na obostrzenia pandemiczne wręczenie nagród odbyło się w kameralnym anturażu. Dużo emocji, gdyż ubiegły rok był heroiczny dla branży winiarskiej i gastronomicznej.

 REVISTA DE VINHOS

1. HONOROWA NAGRODA REVISTA DE VINHOS

António Guedes oraz Roberto Guedes (www.avelada.com)

2. OSOB OWOŚĆ ROKU W BRANŻY WINIARSKIEJ

Domingo Soares Franco (www.jmf.pt)

3. WINO ROKU   

Casa da Passarella Vindima 2009 (www.casadapassarella)

4. PRODUCENT ROKU

Fita Preta (www.fitapreta.com)

5. PRODUCENT ROKU WIN WZMACNIANYCH

Villa Oeiras (www.villaoeiras.com) 

6. PRODUCENT – ODKRYCIE ROKU

Arribas Wine Company (www.arribaswine.com)

7. FIRMA ROKU

Parras Wine (www.parras.wine.pt)

8. MARKA ROKU

Conde Vimioso (www.falua.pt)

9. ENOLOG/ENOLOŻKA ROKU

Filipa Pato (www.patowouters.com)

10. ENOLOG/ENOLOŻKA – ODKRYCIE ROKU

Tiago Sampaio (www.foliasdebaco.com)

11. SOMMELIER ROKU

Marc Pinto (www.fiftysecondsexperience.com)

12. SKLEP SPECJALISTYCZNY ROKU

A Casa Alcobaça (www.acasarestaurante.com)

13. ENOTURYSTYKA ROKU

WOW – World od Wine (www.wow.pt)

14. INNOWACJA / BADANIA NAUKOWE

 Quinta do Crasto (www.quintadocrasto.pt)

15. DYSTRYBUTOR ROKU

Decante (www.decante-vinhos.pt)

16. OSOBOWOŚĆ ROKU W BRAZYLII

Líncio Dias (www.casadosfrios.com.br)

17. OSOBOWOŚĆ ROKU W GASTRONOMI

João Cepada (www.timeout.pt)

18. RESTAURACJA ROKU

Solar dos Presuntos (www.solardospresuntos.com)

19. RESTAURACJA Z NAJLEPSZYM SERWISEM WIN

Vila Foz (www.vilafozhotel.pt)

20. SZEF KUCHNI ROKU

Ljubomir Stanisic

21. SZEF KUCHNI – ODKRYCIE ROKU

Stéphanie Audet (www.senhoruva.com)

22. PRODUCENT RZEMIEŚLNICZY ROKU

Lacticínios das Marinhas (www.lmarinhas.pt)

23. KIERUNEK GASTRONOMICZNY ROKU

Melgaço (www.cm-melgaco.pt)

 

VINHOS GRANDES ESCOLHAS

1. PRODUCENT – ODKRYCIE ROKU

Taboadella (www.taboadella.com)

2. PRODUCENT ROKU

Quinta do Gradil (www.quintadogradil.wine)

3.WINIARSKA KOOPERATYWA ROKU

Vercoope (www.vercoope.pt)

4. FIRMA ROKU

Falua (www.falua.pt)

5. PRODUCENT WIN WZMACNIANYCH ROKU

Sogevinus (www.sogevinsus.com)

6. FENOMEN ROKU

Adega José Piteira oraz XXVI Talhas (ex-aequo) (www.abegoaria.pt) (www.xxvi-talhas.pt)

7. ENOLOG ROKU

Manuel Lobo (Quinta do Crasto)

8. ENOLOG ROKU – WINA WZMACNIANE

Domingos Soares Franco (www.jmf.pt)

9. UPRAWA WINOROŚLI

Amândio Cruz

10. APELACJA ROKU

CVR TEJO (cvrtejo.pt)

11. ENOTURYSTYKA

WOW – World of Wine (www.wow.pt)

12. SKLEP SPECJALISTYCZNY ROKU

Wines 9297 (www.wines9297.pt)

13. SKLEP DELIKATESOWY ROKU

Unique Flavours (www.uflavours.com)

13. WINE BAR ROKU

Enoteca 17•56 (www.enoteca1756.pt)

14. RESTAURACJA ROKU

Narcissus Fernandesii

Marmoris Hotel (www.alentejomarmoris.com)

15. RESTAURACJA ROKU – KUCHNIA TRADYCYJNA

Toca da Raposa (Toca da Raposa | Facebook)

16. RESTAURACJA ROKU – KUCHNIA MIĘDZYNARODOWA

JNcQUOI Asia (jncquoi.com)

17. Sommelier Roku

Fernando Ruas (www.solardospresuntos.com)

18. Nagroda im. David Lopes Ramos

Alexandra Prado Coelho (www.publico.pt)

19. Winiarski Autorytet Roku

Anselmo Mendes (anselmomendes.pt)

 PS

Od 17.05.2021 uwaga światowej branży winiarskiej zwrócona jest na Portugalię, gdzie rozpoczyna się ósma edycja konkursu Vinhos de Portugal. W ciągu trzech dni międzynarodowe jury oceni ponad 1400 win. Wyniki zostaną ogłoszone 21 maja. Stay tuned !

Saúde